W naszej historii często pomijana jest tematyka korony w Godle, czyli ORLE BIAŁYM. A jest ona dosyć bardzo ważna ze wzgledu na swpja symbolikę i jej roli w suwerenności Naszego Narodu.
Długosz nic nie wspomina o krzyżu, ale zadajmy sobie pytanie czy nasi królowie byli koronowani koroną z krzyżem, jaki on był i jakie miało to znaczenie jako symbol.
Długosz nic nie wspomina o krzyżu, ale zadajmy sobie pytanie czy nasi królowie byli koronowani koroną z krzyżem, jaki on był i jakie miało to znaczenie jako symbol.
PookresieodpoczątkówXIdokońcaXIIIwiekukoronacyj niestałychirzadkich(BolesławChrobry1024/5,MieszkoII1025, Bolesławśmiały1076,Przemysław1295,Wacław1300,wszystkich
w Gnieźnie), w którym dzieje korony są niepewne (w ten okres tu nie
wchodzę),dopieroodkoronacjiWładysławaŁokietkadokonanej przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisła-wa, 20 stycznia 1320 r. w Krakowie na Wawelu, nieprzerwane istnienie tej korony jest
ustalone i pewne aż do r. 1794.
KoronaŁokietkabyłastałąkoronąkoronacyjnąjego następców.Dwatylkobyływyjątki: Jagiełłoniemógł sięnią koronowaćwroku1386,gdyżkrólLudwikwywiózłjąnaWęgry, więcJagiełłosprawiłnową,atamtąodzyskałdopierowroku1412;
AugustIIItaksamowroku1734,gdyżzwolennicyLeszczyńskiego wywieźli ją lub w ogóle dla bezpieczeństwa wywieziono ją z Krakowa przejściowodoCzęstochowy.NiewKrakowieleczwWarszawie odbyłysiękoronacjeStanisławaLeszczyńskiegowroku1705inną koronąiStanisławaAugustaPoniatowskiegowroku1764 przywiezionąnakrótkokoronązKrakowa.Pozatymi wyjątkami, koronaŁokietka,przechowywananaWawelu,trwałaprzezpięć blisko wieków jako koronacyjna.
KoronaŁokietkazaginęławroku1794,gdyponiepomyślnej bitwieKościuszkipodSzczekocinamiwczerwcuPrusacyzajęli Krakówizłupiliskarbiec.Snułasiępóźniejwieść,żekoronytej Prusacynie znaleźli,gdyżjąduchownina czasukryliiwywieźli.W sto lat później, 1894, ogłosił O. Wacław w Krakowie, jak to miało się staćijaktokoronadotrzećmiaładodominikanówwPodkamieniu,
potemdoŁucka,wreszciedoWłodzimierza,gdziejejposzukiwały władze rosyjskiew r. 1842,ale nie znalazły,bo znowu rzekomoktoś naczasukrył.Poodzyskaniuniepodległości,wroku1920,były
poszukiwaniapolskie,przedsięwzięteurzędowoprzezBronisława Gembarzewskiego, bez wyniku.
Dość,żekoronaŁokietka,późniejprzezwiekikoronacyjna, zaginęła 1 od 160 lat nikt jej nie widział.
Rysunek się zachował.
Zanim jednak korona Łokietka zaginęła w roku 1794 złożyło się tak. że ją bardzo dokładnie narysowano i ten rysunek się zachował. A było to tak:
KrólStanisławAugust,dbającoupamiętnieniewdziełach sztuki postaci i zdarzeńz dziejów czystych, powierzył teżpędzlowi Bacciarelliegom.in.wykonanieobrazuprzedstawiającego
BolesławaChrobrego.PonieważzaśChrobrybyłpierwszymkrólem koronowanym, uważano koronę koronacyjnąza jego koronę. Tak jest nazwanam.in.wspisachzr.1609i1730(„Koronapierwszazłota, BolesławaChrobrego,którejadCoronationemzażywają,nazwana Originalis,alborivilegiata");takjąteżnazywaopisprzy sposobnościbadaniaskarbcaprzezpodkomorzego andomierskiego Ossolińskiegowroku1633(„Najprzódpowiedziałdozorca,żejest jedensklepzeczteremażelaznemidrzwiami,wktórymznaleźli srogąrzecznietoperzów.tamjestskrzyńpięć,wktórychnajprzód korona,którąOttocesarzdarowałbyłBolesławowiChrobremulat ternu 600"); gdy koronęprzywieziono 22 sierpnia 1764 do Warszawy nakoronacjęStanisławaAugusta,któraodbyłasię25września, widział ją tam prymas Wład. Al. Łubieński i zapisuje to w pamiętnikupod25 sierpnia1764(„oglądaliśmykoronęodOttona cesarza ze złota czystego"); podobnie przy ostatnim badaniu skarbca pod przewodnictwem Czackiego w roku1792 („Korona złota, originalis sive privilegiata zwana, od Ottona III cesarza Bolesławowi Chrobremudana").TemuzwiązaniukoronykoronacyjnejzBolesławem Chrobrym zawdzięcza się zachowanie jej w rysunku. DozamierzonegoobrazuBolesławaChrobregodokładny rysunekkorony,trudnodostępnej,wykonałBacciarellisam,lub możejegouczeńPiwarski.Rysunek,zktóregowspółczesnyJ.Szeymecler(Schein-metzler)zrobiłrycinę,zachowałsięwMuzeum CzartoryskichwKrakowie,wrazzjednoczesnymiwtymsamym
celusporządzonymrysunkiemtakżekoronacyjnego t.zw.Szczerbca. NatychrysunkachoparłJ.N.Sadowskiswąpracęzr.1892o Szczerbcu, a F. Kopera swe prace z r. 1898 i 1904 o koronie.
Jest to korona... z krzyżem: „W każdej z płyt — opisywał ją F. Kopera w r. 1904 według tego rysunku -- prawie w jednej trzeciej wysokości artysta wyciął lilię... (Z inwentarzy wiemy, że w roku
![]()
![]()
![]()
![]()
![]()
1609 było drogich kamieni, rubinów, szmaragdów i szafirów większych 117, mniejszych 180, pereł 90)... Ponad tym wszystkim góruje wsparte na dwu obłąkach, pod kątem prostym złożonych,
jabłko symbolizujące świat, a na nim dopiero krzyż... Klejnot niezawodnie wspaniale sięświecił i mienił w tęczowych barwach; prostotą odbijał i uwydatniał się tylko gładki i skromny krzyż,
panujący nad organiczną i pełną przepychu całością..." Obecniemożnaopisuzupełnićprzyjrzeniemsiępięknemui dokładnemuwwykonaniurysunkowiBacciarelliego,bardzo dostępnie,boodbitkę—(podanątutajjakonr1)—danow AleksandraBrucknera„Encyklopediistaropolskiej",1939,t.I,589-590.
Ryc. 1. Rysunek M. Bacciarelliego i obraz K.J. Wernera
Obok—(jaktutajzdjęcienr1)—podałBrucknerodbitkętej koronyzwspółczesnegorównieżportretuStanisławaAugustaw strojukoronacyjnym,malarza.K.J.Wernera,wcałościpodanego
tamże,w„Enc.starop."I,662,wpomniejszeniu.Podkoronąna osobnejodbitcewidaćczołoibrwizportretu.Portretten,możez rokukoronacji1764,jakpodajeBruckner,potwierdzaumyślnyi
dokładniejszy rysunek samej korony Bacciarelliego.' Niesporneświadectwo tegorysunkukorony, niedługo przedjej zaginięciem w roku 1794, przedstawia, ją jako koronę z krzyżem.
Poniżej godło Orzeł Biały w koronie zamknietej z krzyżem równoramiennym z kroniki Kromera z r 1558.
Poniżej godło Orzeł Biały w koronie zamknietej z krzyżem równoramiennym z kroniki Bielskiego z 1564 r (1597)
Poniżej godło Orzeł Biały z herbiarza BartoszaPaprockiegowpierwszymherbarzu„Gniazdocnoty"z roku1578naodwrocietytułuorłazherbemBatoregonapiersiw koroniebezkrzyża,nakrytejkoronązkrzyżem(Gniazdocnoty...,w Krakowie,zDrukarnieyAndrzejaPiotrkowczyka,Roku1578,w Brit. Mus. 9915, g. 26
Poniżej godło Orzeł Biały w dziele StanisławaSarnickiegow dziele „Annales", wydanychwroku
1587-'wKrakowie,nakarcietytułowejpodajetarczęherbowąz orłemipogonią,nakrytąkoronązkrzyżem(StanislaiSarnich Annales... A. D. 1587, w Brit. Mus. 148. h. 4).
Pobrano fragmentami z http://docslide.pl/documents/bialy-orzel-w-koronie-z-krzyzem.html
Więc na razie możemy stwierdzić, że nasi królowie byli koronowani koroną zamkniętą z krzyżem równoramiennym jako oznaka suwerenności i niezależności.
Teraz przyjrzyjmy sie bliżej samemu krzyżowi. Jedno możemy stwierdzić, nie jest to typowo Rzymski , tylko równoramienny.
Źródła naukowe udowadniają, że znak krzyża przynajmniej do IV stulecia po Chrystusie nie był symbolem chrześcijańskim. "Krzyż był od dawien dawna świętym znakiem solarnym", "boskim symbolem słońca i ognia", a także "symbolem płodności" - o czym jednoznacznie świadczą ustalenia historyków, potwierdzone odkryciami archeologów. "Słoneczne koła królewskich rydwanów toczyły się na kamiennych reliefach Niniwy i Uru, Teb i Memfisu, Kalkuty i Pekinu" - narodziny krzyża zależne już były jedynie od ilości i układu szprych. Symboliczne słońce miewało ich ilość bardzo rozmaitą, ale najczęściej tylko cztery spotykające się pod kątem prostym. Stąd właśnie powstał krzyż równoramienny, tak zwany "krzyż solarny".
Starożytni koptyjscy chrześcijanie używali crux ansata (krzyż egipski). Nowożytni koptowie stosują krzyż o równych ramionach. Długą ewolucję przeszedł krzyż egipski. Grecy zafascynowani tajemniczym Egiptem przetworzyli go w czteroramienny krzyż regularny.
Największa kariera czekała go w tradycji chrześcijańskiej, jako krzyż z wydłużonym ramieniem dolnym a skróconym górnym.
Na podstawie historii krzyża możemy dojść do chrześcijaństwo właściwego, które było inne niż Rzymskie.
Nie znam się na tym, ale każdy musi sam sobie odpowiedzieć, czym jest Polskie Chrześcijaństwo od Rzymskiego i jego z czapki wyjętych dogmatów. Paweł Włodkowidz jest chyba tutaj najlepszym przykładem.
,